Tolkenopleiding
De technologie heeft ook in de tolkenopleiding haar intrede gedaan. De belangrijkste ontwikkeling zijn misschien wel de online databanken van toespraken. Initiatieven zoals de Speech Repository (toesprakendatabank) van het directoraat-generaal Tolken of de diverse online videokanalen bieden een ruime hoeveelheid oefenmateriaal voor gebruik in de klas of voor zelfstudie.
Speech Repository (toesprakendatabank)
Andere initiatieven voor tolken die uit de toesprakendatabank zijn voortgekomen, zijn bijvoorbeeld de online community’s waar professionals en studenten feedback kunnen geven en krijgen. Het thema community’s, zowel on- als offline, wordt ook steeds belangrijker voor instructeurs en onderzoekers.
Videoconferentiesystemen worden gebruikt ter aanvulling of in de plaats van het contactonderwijs (“blended learning”). Er is ook één geval waarin het volledige eerste jaar van een masterprogramma voor conferentietolken online wordt gegeven. Door de COVID-19-crisis is online leren voor veel universiteiten het nieuwe normaal geworden. Verschillende community’s op het Kenniscentrum voor tolken behandelen deze vragen.
Het SCIC heeft zijn online leeraanbod verder uitgebreid en er is nu een reeks opgenomen oefenconferenties beschikbaar op SCICtrain
Tablets in de tolkenopleiding
Waarom tablets?
Er zijn tal van redenen waarom tablets ideaal zijn voor tolken. In de eerste plaats zijn ze klein en licht en nemen ze zeer weinig ruimte in een tas of in een cabine in. Ze zijn ook stil omdat ze geen luide ventilator hebben. En de batterij gaat gewoonlijk probleemloos een hele dag mee. Bovendien is er voor allerlei doeleinden een groot aantal apps beschikbaar. In zekere zin zijn tablets grotere versies van smartphones waarmee bijna elke student vandaag de dag wel vertrouwd is. (Veel van de hier genoemde toepassingen van tablets werken ook prima op een smartphone.)
Uitrol
Er zijn twee belangrijke modellen voor het gebruik van tablets in de tolkenopleiding: BYOD (“bring your own device”, meedoen op je eigen apparaat) of een apparaat van de universiteit. Beide hebben voor- en nadelen.
In een BYOD-model gebruiken de studenten hun eigen tablet, die zij waarschijnlijk heel goed kennen. Dit levert mogelijk wel problemen op voor docenten en universiteitsmedewerkers doordat de verschillende apparaten verschillende versies van verschillende besturingssystemen gebruiken.
Als de studenten een tablet krijgen van de universiteit of opleiding, zullen de tablets waarschijnlijk van hetzelfde merk en model zijn, waardoor de uitrol eenvoudiger en efficiënter wordt. Studenten kunnen een apparaat krijgen dat zij gedurende hun hele opleiding houden en gebruiken, of er wordt ter plaatse een aantal tablets beschikbaar gesteld die studenten in de klas kunnen gebruiken. Ook hier hebben beide modellen voor- en nadelen.
Algemene overwegingen
Voordat we nader ingaan op het gebruik van tablets in de tolkenopleiding, kijken we naar enkele algemene aspecten. Om optimaal bruikbaar te zijn, moet een tablet helemaal opgeladen zijn en moet de software up-to-date zijn. Accessoires zoals een stylus of toetsenbord moeten ook volledig opgeladen en functioneel zijn. Voor intensief gebruik wordt een beschermhoes aanbevolen.
Moderne apparaten zijn het nuttigst met een goede internetverbinding. Aangezien alle tablets wifi hebben, kunnen ze gemakkelijk worden aangesloten op het universiteitsnetwerk. Daarom moeten de studenten vertrouwd zijn met de basisbeginselen van internetgebruik en online onderzoek en een zekere kennis hebben van digitale veiligheid en beveiliging, waaronder privacy en gegevensbescherming. (Andere universiteitsafdelingen of centrale IT-diensten kunnen een dergelijke opleiding aanbieden.)
Bij gebruik van een tablet in de klas of voor opdrachten moeten meldingen worden uitgeschakeld (niet storen-modus) om afleiding te voorkomen.
Tot slot is het van cruciaal belang dat de gegevens veilig en beveiligd blijven. Tolken zijn gebonden aan vertrouwelijkheid en moeten ervoor zorgen dat de vergaderdocumenten die zij ontvangen niet in de verkeerde handen vallen. Let er dus altijd op waar je je documenten opslaat en of de apps die je gebruikt de vertrouwelijkheid respecteren. Een voorbeeld: als je een document scant en daarna tekstherkenning gebruikt, kan informatie naar het internet worden gestuurd zonder dat je dat weet.
Taalspecifieke aspecten van het gebruik van een tablet
Een goede manier om te beginnen met tablets gebruiken bij het tolken is simpelweg de instellingen aan te passen aan de persoonlijke voorkeur. Zo kun je de taal van het apparaat te veranderen naar een taal die je op dat moment leert zodat je ermee kunt oefenen, referentiewoordenboeken opstellen (als het besturingssysteem dit ondersteunt), je werktalen toevoegen als extra toetsenborden voor eenvoudigere tekstinvoer, of extra functies leren om het apparaat beter te beheersen (bv. verschillende instellingen proberen voor een stylus of gebaren en swipes leren om het apparaat snel te kunnen gebruiken).
Productiviteit en communicatie
Tabletten zijn handig voor dagelijkse taken: e-mailberichten lezen en schrijven, notities tijdens de les nemen, online informatie opzoeken of deelnemen aan video-oproepen voor leren op afstand. Op de campus zijn ze gemakkelijker te vervoeren dan moderne laptops, en daardoor worden ze snel een “digitaal notitieblok”.
Het leren van talen en algemene tolkenopleiding
Naast diverse referentie-apps en -woordenboeken bieden tablets via hun browser toegang tot de meeste online bronnen. Volledige apps hebben doorgaans het voordeel dat ze zelfs zonder internetverbinding werken. De kwaliteit en beschikbaarheid van software hangt sterk af van de taal waar het om gaat. Aanvullende kenmerken zoals voorspellende zoekopdrachten, lijsten van eerder gezochte termen of ingebouwde flash cards zijn zeer nuttig.
De mogelijkheid om deel te nemen aan videoconferenties via speciale apps of zelfs gewoon in de browser stelt studenten in staat deel te nemen aan opleidingsgroepen, zowel medestudenten van de lokale universiteit als zelfs wereldwijd via permanente online opleidingsinitiatieven. In dezelfde geest is er nu een bijna onbeperkt aanbod van authentiek audio- en video-opleidingsmateriaal.
Dankzij ingebouwde microfoons en camera’s van hoge kwaliteit kunnen tablets ook worden gebruikt als audio- en/of videoapparatuur voor opleidingsdoeleinden. Studenten kunnen zowel toespraken van anderen als hun eigen vertolkingen opnemen. Bij opeenvolgende opleidingen helpen video-opnamen van de prestaties van een student de opleider om specifieke feedback te geven over alle betrokken vaardigheden.
Voorbereiding van opdrachten
Door de browser te combineren met een toepassing voor notities (beide zijn meestal vooraf geïnstalleerd), zijn tablets uitstekende instrumenten om opdrachten voor te bereiden. Het verzamelen en organiseren van informatie en het werken met voorbereidingsmateriaal is zeer gemakkelijk, en zelfs comfortabel omdat de tablet als een papieren notitieblok kan worden gebruikt. Bestandsbeheerders op tablets stellen de studenten in staat hun documenten te downloaden uit online bronnen (bv. internet of e-mail) of ze te kopiëren via USB-sticks. In het begin van de opleiding moet de studenten worden uitgelegd hoe ze vertrouwelijk met documenten moeten omgaan, met name wanneer ze gebruikmaken van cloudopslagdiensten.
Papieren voorbereidingsdocumenten kunnen gemakkelijk direct op de tablet worden gedigitaliseerd door gebruik te maken van de ingebouwde camera en de scanfunctie die in veel toepassingen beschikbaar is. Een of meer pagina’s kunnen worden vastgelegd en met behulp van optische tekenherkenning in digitaal bruikbare tekst worden omgezet.
Zodra de documenten volledig en georganiseerd zijn, kunnen de studenten ze annoteren met behulp van de digitale equivalenten van pennen, markeerstiften en andere instrumenten. Hoewel dit ook met de vinger kan worden gedaan, is een stylus veel nauwkeuriger en ergonomischer. Annotaties maken is niet alleen nuttig voor het verkrijgen van achtergrondkennis, het is nog waardevoller bij het voorbereiden van spraakmanuscript om simultaan met tekst te worden geschreven.
Voor het terminologische aspect van de voorbereiding kunnen flashcardapps nuttig zijn, met name wanneer zij gebaseerd zijn op het concept van gespreide herhaling. Er bestaan speciale terminologie-instrumenten voor tolken, die op tablets kunnen worden gebruikt via de webbrowser of als mobiele apps.
Consecutief tolken
Tablets kunnen natuurlijk worden gebruikt om te verwijzen naar vergaderdocumenten, termen op te zoeken in een woordenlijst of snel online te zoeken.
Het is echter ook mogelijk om een tablet om te vormen tot een notitieblok voor daadwerkelijke consecutieve vertolking op een tablet. Hier zijn veel verschillende apps voor, maar uiteindelijk is het een kwestie van persoonlijke voorkeur. Het is vooral belangrijk dat de tablet actieve stylussen ondersteunt die draadloos verbinden met het apparaat en voorkomen dat er per ongeluk op het scherm wordt geveegd of ergens op wordt getikt. Sommige kernelementen van consecutieve onderdelen — zoals het begin van het segment markeren om te tolken of een spiekbriefje met belangrijke informatie te gebruiken — moeten op een tablet misschien iets anders gedaan worden.
Tablets kunnen opleiders ook helpen met het maken van notities. Ze kunnen hun tablet verbinden met een scherm of projector, zodat iedereen kan volgen wanneer er aantekeningen worden gemaakt bij een toespraak. Een andere mogelijkheid is dat studenten hun scherm opnemen wanneer ze notities nemen en dat terugspelen voor feedback van medestudenten of opleiders.
Simultaan tolken, ook via platforms voor simultaantolken
Net als bij consecutief tolken zijn tablets nuttig om vergaderdocumenten als referentie te gebruiken, in een woordenlijst te zoeken of snel online te zoeken. Daarnaast kunnen studenten deze documenten annoteren, belangrijke stukken markeren of veranderingen volgen tijdens een redactievergadering.
Voor simultaan tolken is communicatie met anderen in de cabine van essentieel belang, zowel tijdens fysieke als online vergaderingen. Die communicatie kan plaatsvinden in berichtenapps, gedeelde documenten of online whiteboards. Tijdens werken op afstand kan de tablet opnieuw als referentie worden gebruikt terwijl de hoofdcomputer de vergadersoftware beheert.
Slotopmerkingen
Tablets en moderne apparaten in het algemeen kunnen zeer nuttig zijn voor tolken en hun werk vergemakkelijken en efficiënter maken. Tijdens de opleiding is het echter belangrijk te voorkomen dat studenten overweldigd raken. Het gebruik van apparaten kan de cognitieve belasting verhogen en als er niet goed mee wordt omgegaan, kan het de prestaties van de tolk schaden. Oefenen met het gebruik van apparaten in situaties waarin ze een voordeel opleveren, gaat gemakkelijker in de veilige context van een cursus tolken. Deze vaardigheden zullen van pas komen wanneer studenten afstuderen en tot de arbeidsmarkt toetreden.
ReBooth
De universiteit van Bologna heeft onlangs haar online platform voor iedereen beschikbaar gesteld. ReBooth is een open platform voor afstandsonderwijs in conferentietolken.
ReBooth is het resultaat van een intensief ontwerp-, ontwikkelings- en testproces dat begon met InTrain, een onderwijsplatform dat ontworpen is voor een-op-een-sessies. De behoefte om samen te werken met groepen studenten leidde tot de oprichting van ReBooth, een browserplatform voor het op afstand lesgeven aan conferentietolken.
Het systeem verbindt een opleider en een groep studenten (ongeveer 6-8; het exacte aantal hangt af van de hardware en de kwaliteit van de verbinding van de opleider) voor sessies simultaan en consecutief tolken.
ReBooth is beschikbaar op GitHub.
Deze video toont de belangrijkste kenmerken.