Szkolenie tłumaczy ustnych
Technologia pomaga również w szkoleniu tłumaczy ustnych. Ważnym zasobem są tutaj internetowe bazy przemówień. Należą do nich inicjatywa DG. ds. Tłumaczeń Ustnych Speech Repository oraz różne kanały wideo – w sieci można znaleźć mnóstwo materiałów do wykorzystania na zajęciach oraz do własnych ćwiczeń w domu.
Speech Repository, czyli zbiór przemówień
Rozwijają się również inne inicjatywy oparte na bazach przemówień – przykładowo powstają społeczności internetowe, w których zawodowi tłumacze i studenci mogą wzajemnie komentować i oceniać swoje nagrane tłumaczenia. Temat tzw. wspólnot praktyków, w internecie i poza nim, jest coraz częściej przedmiotem zainteresowania w badaniach naukowych.
W szkoleniu tłumaczy wykorzystuje się także rozwiązania wideokonferencyjne. Mogą one częściowo zastąpić fizyczną obecność nauczyciela (tzw. „kształcenie mieszane”). W jednym przypadku cały pierwszy rok studiów magisterskich w zakresie tłumaczeń konferencyjnych prowadzony jest przez internet. W czasie kryzysu związanego z COVID-19 e-uczenie się stało się stałym elementem nauczania na wielu uczelniach. Zagadnieniem tym zajmuje się już kilka grup działających w ramach Centrum wiedzy na temat tłumaczeń ustnych.
DG ds. Tłumaczeń Ustnych rozbudowała swoją ofertę uczenia się online, udostępniając w sekcji SCICtrain serię nagrań próbnych konferencji do ćwiczeń.
Tablety w szkoleniu tłumaczy ustnych
Dlaczego tablety?
Jest wiele powodów, dla których tablet może być najlepszym przyjacielem tłumacza ustnego. Po pierwsze, jest to małe, lekkie urządzenie, które nie zajmuje dużo miejsca w torbie czy w kabinie tłumaczeniowej. Jest też ciche, ponieważ nie ma wbudowanego głośnego wentylatora. I zwykle nie trzeba go dodatkowo ładować w czasie pracy, bo bateria wystarcza na cały dzień. Do tego na tablety dostępnych jest wiele rozmaitych aplikacji, które sprostają oczekiwaniom niejednego użytkownika. W pewnym sensie tablet to taka większa wersja smartfonu – urządzenia mobilnego, z którego korzysta dziś niemal każdy student. (A wiele z opcji wymienionych w tym przewodniku może działać równie dobrze na tablecie, jak na smartfonie.)
Korzystanie z urządzeń
Są dwa główne modele korzystania z tabletów w szkoleniu tłumaczy ustnych: jeden polega na przynoszeniu własnego sprzętu, a drugi na wypożyczeniu urządzenia od uczelni. Oba mają swoje plusy i minusy.
W pierwszym modelu studenci korzystają z własnego tabletu, którego obsługę prawdopodobnie mają już dobrze opanowaną. Z drugiej strony nauczyciele i wykładowcy mogą w takim wypadku mieć problemy z pracą z wieloma różnymi urządzeniami działającymi na różnych wersjach różnych systemów operacyjnych.
Kiedy to uczelnie lub instytucje szkoleniowe zapewniają tablety uczestnikom kursu, najpewniej będą to urządzenia tej samej marki lub tego samego modelu, dzięki czemu korzystanie z nich będzie łatwiejsze i wydajniejsze. Studenci mogą wypożyczyć sprzęt, z którego mogą korzystać do woli przez cały czas trwania kursu (jest to wypożyczenie na użytek indywidualny), albo tablety mogą być udostępniane studentom tylko na miejscu w sali lekcyjnej. Ponownie oba modele mają swoje dobre i złe strony.
Kwestie ogólne
Zanim przyjrzymy się szczegółowo sposobom wykorzystania tabletów w szkoleniu tłumaczy ustnych, omówmy pewne ogólne kwestie. Aby tablet był w pełni użyteczny, musi być w pełni naładowany, a jego oprogramowanie musi być aktualne. Również wszelkie akcesoria, takie jak rysik czy klawiatura zewnętrzna, muszą być w pełni naładowane i sprawne. W przypadku intensywnego korzystania z urządzenia zaleca się trzymanie go w etui lub pokrowcu.
Przydatność nowoczesnych urządzeń w dużej mierze zależy od dobrego połączenia z internetem. Ponieważ wszystkie tablety oferują łączność z Wi-Fi, można je łatwo podłączyć do sieci uczelnianej. W tym kontekście studenci powinni mieć opanowane podstawy korzystania z internetu i wyszukiwarek internetowych, a także powinni wiedzieć co nieco na temat cyfrowych systemów bezpieczeństwa i ochrony, w tym ochrony prywatności i danych. (Inne wydziały uniwersytetu lub centralne jednostki informatyczne mogą oferować kursy w tym zakresie).
Używając tabletu w sali zajęciowej lub wręcz podczas rzeczywistych zleceń tłumaczeniowych, należy wyłączyć wszelkie powiadomienia (tryb „nie przeszkadzać”), które mogłyby nas rozpraszać.
Wreszcie niezwykle ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa danych. Tłumacze ustni zobowiązani są zachować poufność i muszą mieć pewność, że wszelkie otrzymane przez nich dokumenty z tłumaczonego spotkania nie dostaną się w niepowołane ręce. Dlatego przy przechowywaniu dokumentów trzeba zawsze zachować ostrożność i upewnić się, że zainstalowane aplikacje nie naruszają zasad poufności. Dla przykładu: podczas skanowania dokumentu i korzystania z funkcji rozpoznawania tekstu informacje mogą być wysyłane do internetu, a użytkownik może nawet o tym nie wiedzieć.
Korzystanie z tabletu – aspekty językowe
Zanim zacznie się korzystać z tabletu do tłumaczenia ustnego, dobrze jest dostosować jego ustawienia do osobistych preferencji. Można na przykład przełączyć urządzenie na język, którego użytkownik aktualnie się uczy, aby zwiększyć kontakt z tym językiem, ustawić słowniki referencyjne (jeśli system operacyjny to umożliwia) lub ustawić klawiaturę na języki, w jakich użytkownik pracuje, aby ułatwić wprowadzanie tekstu. Warto też zapoznać się z dodatkowymi funkcjami urządzenia (np. dostosowanie ustawień rysika lub nauka gestów i przeciągnięć palcem w celu szybszej obsługi urządzenia).
Produktywność i komunikacja
Za pomocą tabletu można z łatwością wykonać codzienne zadania: odczytywać i pisać maile, robić notatki podczas zajęć, wyszukiwać informacje w internecie czy uczestniczyć w wideokonferencjach w ramach nauki zdalnej. Na kampusie tablety okazują się lepszym wyborem niż współczesne laptopy, ponieważ są mniejsze, dzięki czemu łatwo i szybko mogą zmienić się w „cyfrowe notatniki”.
Nauka języka i ogólne szkolenie tłumaczy ustnych
Oprócz szerokiego wachlarza aplikacji i słowników tablety zapewniają dostęp do większości zasobów internetowych za pomocą przeglądarki. Zaletą pełnowartościowych aplikacji jest zwykle to, że działają nawet bez połączenia z internetem. Jakość i dostępność oprogramowania zależy w znacznej mierze od języka. Bardzo przydatne są dodatkowe funkcje, takie jak propozycje wyszukiwania, lista uprzednio wyszukiwanych terminów czy wbudowane fiszki.
Dzięki możliwości dołączenia do wideokonferencji za pomocą specjalnych aplikacji lub po prostu przeglądarki studenci mogą uczestniczyć w grupach szkoleniowych zarówno z innymi studentami na lokalnej uczelni, jak i z ludźmi z całego świata w ramach inicjatyw szkolenia ustawicznego online. Warto pamiętać, że obecnie mamy do dyspozycji niemal nieograniczone zasoby autentycznych materiałów szkoleniowych w postaci nagrań audio i wideo.
Tablety z wbudowanym mikrofonem i kamerą wysokiej jakości mogą także służyć jako urządzenia audio/wideo do ćwiczeń. Studenci mogą nagrywać wypowiedzi innych osób oraz swoje tłumaczenie. Na kursach tłumaczenia konferencyjnego nagrania wideo z tłumaczenia studentów mogą posłużyć wykładowcy do przygotowania informacji zwrotnych dla studentów na temat wszystkich istotnych umiejętności.
Przygotowanie do zadania
Dzięki połączeniu przeglądarki i notatnika (obie aplikacje są zwykle fabrycznie zainstalowane) tablety stanowią doskonałe narzędzie do przygotowania się do zadania tłumaczeniowego. Zbieranie i organizowanie informacji oraz praca nad materiałem pomocniczym są bardzo łatwe, a wręcz wygodne, ponieważ tablet może z powodzeniem zastąpić papierowy notatnik. Funkcja menedżera plików na tablecie pozwala studentom pobierać dokumenty ze źródeł internetowych (np. z sieci lub z poczty e-mail) lub kopiować je z dysków USB. Na początku kursu wykładowcy powinni uczulić uczestników, jak należy traktować dokumenty z zachowaniem poufności, zwłaszcza gdy korzysta się z usług przechowywania danych w chmurze.
Dokumenty przygotowawcze w formie papierowej można z łatwością zdigitalizować i wgrać bezpośrednio na tablet za pomocą wbudowanego aparatu fotograficznego i funkcji skanera dostępnej w wielu aplikacjach. Można zrobić zdjęcie lub skan kilku stron i powiększać je za pomocą optycznego rozpoznawania tekstu, co ułatwia korzystanie z dokumentów.
Po skompletowaniu i zorganizowaniu materiałów studenci mogą zapisywać na nich swoje notatki, korzystając z cyfrowych odpowiedników długopisów, zakreślaczy i innych narzędzi. Można to zrobić palcem, ale rysik będzie dużo bardziej precyzyjny i ergonomiczny. Robienie notatek przydaje się nie tylko do zdobywania ogólnych informacji: jeszcze lepiej sprawdza się przy przygotowywaniu zapisu wypowiedzi do tłumaczenia symultanicznego z tekstem.
Jeśli chodzi o terminologię podczas przygotowywania się do zadania, warto korzystać z aplikacji do tworzenia fiszek, szczególnie tych opartych na metodzie spaced repetition (powtórki w interwałach). Istnieją specjalne narzędzia terminologiczne dla tłumaczy ustnych, z których można korzystać na tablecie w przeglądarce lub w aplikacji mobilnej.
Tłumaczenie konsekutywne
Oczywiście tablety mogą służyć do przeglądania dokumentów ze spotkania, sprawdzania terminów w słowniku czy szybkiego wyszukiwania informacji w internecie.
Można jednak również korzystać z tabletu jako notatnika przy wykonywaniu tłumaczenia konsekutywnego. Do wyboru jest wiele aplikacji do robienia notatek, a ich wybór zależy od własnych preferencji. Ważniejsze jest to, by tablet był kompatybilny z dobrym rysikiem: takim, który łączy się bezprzewodowo z urządzeniem i zapobiega przypadkowemu rysowaniu czy stukaniu w przyciski. W przypadku niektórych podstawowych elementów tłumaczenia konsekutywnego – jak oznaczanie początku fragmentu do tłumaczenia lub korzystanie ze ściągawki z najważniejszymi informacjami – przestawienie się na tablet może wymagać pewnych zmian i praktyki.
Tablety można także wykorzystać w nauce robienia notatek. Wykładowcy mogą połączyć tablet z ekranem lub projektorem, tak aby wszyscy mogli obserwować, jak powstają notatki z czyjejś wypowiedzi. Z kolei studenci mogą nagrywać to, co się dzieje na ich ekranach, kiedy notują, i odtwarzać nagranie, aby uzyskać informacje zwrotne od innych studentów lub wykładowców.
Tłumaczenie symultaniczne, w tym za pośrednictwem platform
Podobnie jak w przypadku tłumaczeń konsekutywnych, tablety przydają się do przeglądania dokumentów ze spotkania, sprawdzania terminów w słowniku czy szybkiego wyszukiwania informacji w internecie. Oprócz tego studenci mogą robić notatki na dokumentach, zakreślać ważne fragmenty lub śledzić zmiany w tekście podczas jego sporządzania.
W przypadku tłumaczenia symultanicznego kluczowe znaczenie ma komunikacja z innymi tłumaczami w kabinie – zarówno podczas spotkań fizycznych, jak i wirtualnych. Komunikację można prowadzić za pomocą komunikatorów, udostępnianych dokumentów czy wirtualnych tablic. W przypadku spotkania zdalnego tablet może służyć jako urządzenie pomocnicze, gdy oprogramowanie do organizacji spotkań działa na głównym komputerze.
Uwagi końcowe
Tablety – i ogólnie nowoczesne urządzenia – mogą być bardzo przydatne dla tłumaczy ustnych, ułatwiać im pracę i zwieszać ich efektywność. Podczas szkolenia ważne jest jednak, aby nie przytłaczać studentów nadmiarem różnych informacji. Korzystanie ze sprzętu elektronicznego może zwiększyć obciążenie poznawcze, a jeśli nie wprowadzi się go odpowiednio, może wręcz utrudniać pracę tłumacza ustnego. W bezpiecznej przestrzeni kursu tłumaczeniowego łatwiej jest ćwiczyć korzystanie z urządzeń tam, gdzie okazuje się to użyteczne. Zdobyte umiejętności przydadzą się studentom po zakończeniu nauki, kiedy już wejdą na rynek pracy.
ReBooth
Uniwersytet w Bolonii udostępnił niedawno publicznie swoją platformę internetową. ReBooth to platforma open source do nauki tłumaczenia konferencyjnego na odległość.
ReBooth to efekt intensywnego procesu projektowania, programowania i testowania, który rozpoczął się od InTrain, platformy dydaktycznej przeznaczonej do sesji indywidualnych. Konieczność pracy z grupami studentów doprowadziła do powstania ReBooth – platformy opartej na przeglądarce internetowej, służącej do zdalnego nauczania tłumaczenia konferencyjnego.
System łączy wykładowcę z grupą studentów (około 6–8 osób; konkretna liczba zależy od jakości sprzętu i połączenia szkoleniowca), umożliwiając przeprowadzenie sesji tłumaczeń symultanicznych i konsekutywnych.
Platforma ReBooth jest dostępna w systemie GitHub.
Główne funkcje platformy przedstawiono w tym wideo.